Το Ηρώο των Γιαννιτσών. «Η ΠΑΤΡΙΣ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΤΩΝ ΕΙΣ ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΤΕΚΝΩΝ ΤΗΣ 1912-13»
Στις 20 Οκτωβρίου του 1912 ύστερα από μια σκληρή, πολύνεκρη μάχη τα Γιαννιτσά απελευθερώνονται από τους Τούρκους και ενσωματώνονται στο επίσημο ελληνικό κράτος. Προς τιμή και ανάμνηση της ιστορικής μάχης, που άνοιξε το δρόμο για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, στήθηκε το 1926 το Ηρώο του γλύπτη Γρηγόρη Ζευγώλη (1886-1950). Τοποθετήθηκε στην ανατολική είσοδο των Γιαννιτσών επί της Εγνατίας Οδού. Πρόκειται για μία τριαδική, πυραμιδοειδή σύνθεση από ορείχαλκο.
«Η ΠΑΤΡΙΣ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΤΩΝ ΕΙΣ ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΤΕΚΝΩΝ ΤΗΣ 1912-13»
Στην κορυφή της πυραμίδας βρίσκεται ένας φτερωτός άνδρας που γράφει στις δέλτους της ιστορίας για την ηρωική μάχη. Στη βάση κείται ο νεκρός στρατιώτης μέσα στην αγκαλιά της μάνας Ελλάδας. Στο πλάι καίει η φλόγα της ηρωικής τους θυσίας. Η σύνθεση είναι τοποθετημένη σε μαρμάρινη βάση ύψους 1 μέτρου, όπου αναγράφεται η φράση:
Το Μαύρο Άγαλμα όπως το αποκαλούν οι κάτοικοι των Γιαννιτσών εξαιτίας του μελανού στιλβώματος αποκαλύπτει ένα δραματικό τόνο. Οι φόρμες, δυνατές, ρωμαλέες και ελληνοπρεπείς αποπνέουν τον ηρωικό θάνατο των μαχητών που είναι θαμμένοι στη βάση του.
Το Ηρώο αποτελεί ένα καθαρόαιμο δείγμα της ελληνικής γλυπτικής του Μεσοπολέμου. Η ελληνική τέχνη έχοντας βιώσει τους πολύχρονους πολέμους, τη Μικρασιατική Καταστροφή, την προσφυγιά επιθυμεί να επαναφέρει την αίσθηση της αρμονίας, της ευταξίας και του μέτρου.
